Kasteelkanjers: Tonny van Leeuwen

Tonny van Leeuwen (van 21 maart 1943) is op zijn vijftiende al een ontzagwekkende beer van een vent.Wie hem aan het werk ziet onder de lat bij het Goudse ONA moet tevens vaststellen met een waar natuurtalent van doen te hebben. Sparta-vedette Hans de Koning begrijpt dat haast is geboden en zorgt ervoor dat de jeugdige krachtpatser naar het Kasteel komt als de beoogde opvolger van vaste keus Andries van Dijk.

Als laatstgenoemde weer eens geblesseerd is geraakt krijgt Van Leeuwen sneller dan voorzien zijn kans in de roodwitte hoofdmacht: op 1 mei 1960 debuteert hij, net zeventien, in de doelpuntloze thuiswedstrijd tegen DWS/A en hij houdt dus meteen de nul.

Het seizoen daarop krijgt Van Dijk nog de voorkeur, maar gaandeweg wordt steeds duidelijker dat trainer Denis Neville moeilijk om de groeibriljant uit Gouda heen kan. Een jaar later is Van Leeuwen ook daadwerkelijk de nummer één en maakt hij deel uit van het keurkorps dat op Spangen SP-AR-TA aan zijn tweede KNVB-beker helpt. Zijn collega in het doel van andere finalist DHC is Piet Lagarde, die zojuist is gepromoveerd tot sluitpost van Oranje, ten koste van Feyenoordgoalie Eddy Pieters Graafland. Menigeen vraagt zich in die dagen af waarom niet de beter presterende Van Leeuwen die eer is gegund.

Pim Doesburg
Aan zijn sportieve opmars komt enige maanden later plotseling wel een einde. Een schouderblessure houdt hem aan de kant, waarop eigen kweek Pim Doesburg (van 28 oktober 1943) zich als eerste ‘ballenvanger’ mag bewijzen. Diens optredens zijn zo  dat Neville hem laat staan. Van Leeuwen kan zich, ondanks zijn vriendschappelijke relatie met ‘Does’ , zich maar moeilijk vinden in die nieuwe rolverdeling en gaat op zoek naar een andere club. In de zomer van 1963 verkast hij naar GVAV, een transfer die Sparta 90.000 gulden oplevert.

Bij de voorloper van FC Groningen groeit Van Leeuwen uit tot een clubheld van ongekend kailber. De zogeheten nuchtere noordelingen dragen hem op handen en willen maar niet begrijpen dat hun Tonny niet in het Nederlands elftal staat.

Deceptie in Leipzig
Uiteindelijk (na vele keren Jong Oranje) komt die uitverkiezing er, maar in plaats van een gedenkwaardig hoogtepunt wordt het een historische deceptie. Uit tegen Oost-Duitsland is er in Leipzig op 5 april 1967 voor de mannen van bondscoach George Kessler tot aan de rust geen vuiltje aan de lucht, getuige ook de 0-2 voorsprong. Maar, dan begint het in de tweede helft te spoken voor het doel van Van Leeuwen, die als een beginneling bij vrijwel alle hoge ballen de fout ingaat. De 4-3 nederlaag waarmee Oranje tenslotte het veld afstapt wordt de schutterende debutant en niemand  anders aangerekend. Alleen reservedoelman Pim Doesburg neemt het voor zijn gewezen Sparta-concurrent op: ,,Al die verdedigers van PSV voor hem , Piet Schrijvers, Miel Pijs en Peter Kemper stonden telkens verkeerd opgesteld. Bovendien was er een ongelooflijke wind komen opzetten, die heel verraderlijk bleek en waar de tegenstander moed uitputte. Die lui waren op een gegeven moment helemaal door het dolle.”

Kessler gunt Van Leeuwen kort daarna toch nog een herkansing. Dat tweede Oranje-optreden (tegen Hongarije) draait eveneens uit op een regelrechte teleurstelling: bij een 0-2 achterstand halverwege laat Van Leeuwen zich geblesseerd vervangen. Achteraf komt naar buiten dat de druk hem teveel was geworden. Hiermee is zijn interlandcarrière meteen voorbij.

Minst gepasseerd
Als clubkeeper blijft Van Leeuwen ‘s lands beste, ook al kan hij de degradatie van GVAV in 1970 niet voorkomen. Het seizoen daarop is hij in de Eerste Divisie nagenoeg ongenaakbaar: in dertig duels maakt hij slechts zeven (!)  keer de gang naar het net. Zodoende is Van Leeuwen de minst gepasseerde doelman in het betaalde voetbal.

De daaraan verbonden nieuwe trofee komt hij op 14 juni 1971 ophalen in de Rotterdamse Embassy Club. In Hilton is een kamer voor hem en zijn vrouw gereserveerd, maar Van Leeuwen besluit diep in de nacht terug te rijden. Ter hoogte van Meppel raakt zijn auto op de verkeerde weghelft terecht. De aansluitendefrontale botsing met een vrachtwagen is hem, pas 28 jaar, fataal, zijn Gerie overleeft de klap.

Zijn naam zal altijd blijven voortleven. Bij FC Groningen met de Tonny van Leeuwen Tribune en door zijn standbeeld, ook elders dankzij de Tonny van Leeuwen Trofee, die (na jaren onderbreking) begin deze maand werd uitgereikt aan Ajax-keeper André Onana.